Het zijn tijden waarin verharding zich in hoog tempo nestelt in onze communicatie. Dat is zo gevaarlijk dat het de fundering van ons bestaan dreigt aan te tasten. Wij geven een paar simpele voorbeelden.
Maar eerst een korte reminder dat democratische landen goed functioneren door de scheiding der machten, ook wel de trias politica genoemd, te eerbiedigen. Daar wordt mee bedoeld dat wetten worden gemaakt door de wetgevende macht (regering & parlement), deze wordt ten uitvoer gelegd door de uitvoerende macht (bijvoorbeeld de Minister en het Openbaar Ministerie) en dat alles wordt getoetst en gecontroleerd door de rechtsprekende macht. Als die machten elkaar respecteren, versterken zij elkaar en vindt uiteindelijk de wil van het volk plaats.
Het zijn tijden waarin verharding zich in hoog tempo nestelt in onze communicatie. Dat is zo gevaarlijk dat het de fundering van ons bestaan dreigt aan te tasten. Wij geven een paar simpele voorbeelden.
Maar eerst een korte reminder dat democratische landen goed functioneren door de scheiding der machten, ook wel de trias politica genoemd, te eerbiedigen. Daar wordt mee bedoeld dat wetten worden gemaakt door de wetgevende macht (regering & parlement), deze wordt ten uitvoer gelegd door de uitvoerende macht (bijvoorbeeld de Minister en het Openbaar Ministerie) en dat alles wordt getoetst en gecontroleerd door de rechtsprekende macht. Als die machten elkaar respecteren, versterken zij elkaar en vindt uiteindelijk de wil van het volk plaats.
Nu fast forward naar 2025. De hoogste baas van het Openbaar Ministerie maakt als koerswijziging kenbaar dat het OM voortaan bepaalde categorieën misdrijven niet meer aan de rechter zal voorleggen, maar zelf zal afstraffen. Zonder enig overleg, laat staan afstemming.
Hier is het de uitvoerende macht die zich een bevoegdheid van de wetgevende macht toe eigent waardoor de rechtsprekende macht buiten spel wordt gezet. Een voorbeeld waarbij de uitvoerende macht zowel de wetgevende- als de rechtsprekende macht niet lijkt te respecteren.
We hebben nu een minister van justitie die teleurgesteld is omdat de rechter hem niet steunde in zijn poging drie “ haatpredikers” de toegang tot ons land te ontzeggen. Hun retoriek draagt namelijk bij aan haat en vijandigheid zo liet hij op X weten. Ook geen respect in de richting van de rechter, dus.
We weten allemaal hoe snel het kan gaan op sociale media. Voor je het weet is er een totaal onjuist beeld over de(ze) rechter gecreëerd. Dat wordt alweer snel opgepikt door het volk die de rechter vervolgens ook gaat bekritiseren door naspeuringen te doen naar wie de rechter is, zijn foto en naam te publiceren en kenbaar te maken met wie hij getrouwd is en wat voor functie zijn vrouw heeft.
Uit het vonnis van de rechter blijkt echter dat het adviesorgaan van de minister, de NCTV, zelf tegen de minister heeft gezegd dat er voor twee van de drie vermeende haatpredikers onvoldoende grondslag is om deze mensen als extremistisch aan te merken.
Met eerbiediging van de scheiding der machten had de minister natuurlijk kunnen zeggen dat hij vindt dat de wet zou moeten worden aangepast om voortaan een andere uitkomst te krijgen. Het was immers zijn tekortschietende onderbouwing die maakte dat de rechter het inreisverbod afwees.
In plaats van aan enige zelfreflectie te doen krijgt de rechtspraak hier de zogenoemde ‘jij bak’ in dit geval van de minister die handelt in zijn hoedanigheid van uitvoerende macht. De machten zouden elkaar moeten versterken zodat de wil van het volk ook daadwerkelijk op een ordentelijke wijze volgt. In plaats daarvan wordt de scheiding der machten op deze wijze snel en vakkundig de nek omgedraaid.
Het wordt tijd dat het volk als corrigerende factor laat weten dat aanpassingen plaats dienen te vinden via de Koninklijke route, te weten via verkiezingen en wetten (de rule of law) en niet door de bully van de klas na te doen.
Het past hoogwaardigheidsbekleders zoals de voorzitter van het college van procureurs generaal van het Openbaar Ministerie en de minister van justitie de rechtsstaat te koesteren en die geen geweld aan te doen door de rechter te beschimpen of buiten spel te zetten.
Mieke krol en Richard Korver
